سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی کشاورزی دانشگاه تربیت‌مدرس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ترویج وآموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

این پژوهش با هدف سنجش سواد اطلاعاتی دانشجویان کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی است که به روش پیمایش انجام شده است. جامعه آماری، کل دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس بودند (764 N=). حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان (1970) برآورد شد (256 n=). نمونه‌‌گیری به روش نمونه‌گیری طبقه­ای تناسبی در دو مرحله انجام شد. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه بود. روایی ظاهری و محتوایی آن توسط چندتن از متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی و اعضای هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. نتایج نشان داد که سواد اطلاعاتی دانشجویان در سطح متوسط است. دانشجویان در استاندارد دوم سواد اطلاعاتی (دسترسی مؤثر و کارا به اطلاعات مورد نیاز) بالاترین مهارت را داشتند و در استاندارد پنجم (آشنایی با موارد حقوقی و قضایی مربوط به دسترسی و استفاده از اطلاعات) ضعیف بودند. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که متغیرهای سن، ساعات کار با رایانه و اینترنت، نمره مهارت‌های تحقیق (میزان آشنایی با زبان انگلیسی، رایانه، اینترنت و نرم افزار‌های‌ اداری) و معدل واحدهای گذرانده در مقطع کنونی با میزان سواد اطلاعاتی دانشجویان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نتایج معادله رگرسیون چندگانه گام به گام نشان داد که معدل واحدهای گذرانده مقطع کنونی، نمره مهارت‌های تحقیق و ساعات کار با رایانه و اینترنت حدود 21 درصد از تغییرپذیریهای رفتار اطلاع‌یابی دانشجویان را تبیین کردند. نتایج آزمون t نشان داد که بین سواد اطلاعاتی دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی (کارشناسی ارشد و دکتری)، جنسیت‌های مختلف (زن و مرد)، افرادی که در تور آشنایی کتابخانه شرکت کرده بودند و آنانی که شرکت نکرده بودند تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. بر پایه بخش دیگری از نتایج، نوع دانشگاه مقطع کارشناسی بر سواد اطلاعاتی دانشجویان مؤثر است. و بین سواد اطلاعاتی دانشجویان با رشته‌های مختلف تحصیلی و وضعیت اشتغال مختلف نیز تفاوت معناداری وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of Information Literacy of Agricultural Postgraduate Students at Tarbiat Modares University ,Iran

نویسندگان [English]

  • enayay abbasi 1
  • parisa najafloo 2
چکیده [English]

  The main purpose of this study was to assess the information literacy among agricultural students of Tarbiat Modares University. Research design was descriptive- correlation and survey method used to gathering the data. Statistical population of study consisted of all agricultural post graduate students in Tarbiat Modares University (N =764). The sample size was determined by using Krejcie and Morgan's (1970) Table (n =256). Samples were selected through stratified random sampling method. Research instrument was a questionnaire. Face and content validity of the questionnaire revised and confirmed by a panel of agricultural extension and education experts. The results showed that information literacy level of students was moderate. In the second information literacy standards (effective and efficient access to needed information), students had the highest skill and they were weak in the fifth standard (familiarity with legal issues relating to access and use of information). Based on the Pearson correlation results, there were positive and significant relationships between student’s age, hours of work with computers and the internet, the research skills (knowledge of the English language, computers, internet and office software), the average scores of passed credits, with their information literacy. Regressions analysis revealed that average scores at present level, research skills and hours of work with computers and internet could explain about 21 percent of the variation in the information literacy. T-test results showed there is no significant difference between information literacy of students with different levels of education (M.Sc. and Ph.D.), gender (male and female) and participation or not participation in library tour. Based on other part of results, kind of undergraduate university affects the students' information literacy and there is no significant difference between the students' information literacy with different academic majors and various employment situations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Information Literacy
  • information age
  • Graduate Students
  • ACRL standard
آقاکثیری، ز. و زمانی، ب. (1392).  زمینه یابی ادراک تلفیق فناوری آموزشی در فعالیتهای علمی- آموزشی و پژوهشی دانشجویان دانشکده های علوم تربیتی و روانشناسی و علوم و فنی- مهندسی دانشگاه اصفهان. رویکردهای نوین آموزشی، (17) 1، 105 - 128.
بشیری، ج. (1387). بررسی نیاز های اطلاعاتی اعضای هیئت علمی سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی. اطلاع رسانی و کتابداری، 73، 39-52.
پریرخ، م.، ارسطوپور، ش. و نادری، م. (1390). اثربخشی کارگاه‌های آموزشی سواد اطلاعاتی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی: پژوهشی با رویکرد زمینه‌گرا. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 1(2)، 224-201.
حافظی، ا. و بختیاری، ز. (1383). نقش سواد اطلاعاتی مراجعان در بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی. مجموعه مقالات همایش آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها، مراکز اطلاع‌رسانی و موزه‌ها، مشهد: 1-2 خرداد.
حنفی زاده، پ. خدابخش، م. و حنفی زاده، م. (1386). استخراج شاخص‌های اصلی اندازه‌گیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایجاد یک مجموعه یکپارچه غنی از شاخص‌های اصلی اطلاعات و ارتباطات. فصل‌نامه علوم مدیریت ایران، 2-5، 1-33.
خالقی، ن. و سیامک، م. (1389). آموزش مهارت‌های سواد اطلاعاتی، تهران، کتابدار، دانشگاه قم.
ربانی خوراسگانی، ر. وارثی، ح. و اخوان مهدوی، م. (1390). بررسی نقش و جایگاه سواد اطلاعاتی بر مشارکت الکترونیکی شهروندان در مدیریت شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان). مدیریت شهری، 27، 197-215.
رخش، ف. و موحدی، ف. (1386). نیاز اطلاع‌یابی دانشجویان ترم اول و آخر دانشکده مدیریت و دانشکده اطلاع‌رسانی پزشکی. فصل‌نامه مدیریت اطلاعات سلامت، 42، 231- 237.
زمانی، ع. (1382). استانداردهای سواد اطلاعاتی. علوم اطلاع‌رسانی، (1،2)19، 41-34.
سودبخش، ل. و نیک‌کار، م. 1384 (). تأثیر آموزش مهارت‌های سواد اطلاعاتی بر رفتار اطلاع‌یابی دانشجویان. فصل‌نامه ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، (3)16، 58-53.
سیامک، م. و داورپناه، م. (1388). ساخت و اعتبار‌یابی پرسشنامه سنجش سواد اطلاعاتی پایه و واقعی دانشجویان مقطع کارشناسی. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 45(1)، 146-119.
سیامک، م.، علیپور ندوشن، خ. و خالقی، ن. (1392). سنجش سواد اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم سال 1390-1389. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 7(2)،  30-23.
شریفی، ا. و اسلامیه، ف. (1390). ارزیابی استانداردهای سواد اطلاعاتی دانشجویان و رابطه آن با گرایش به یادگیری الکترونیکی. فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 2(2)، 35- 52.
صیفوری، و. و غفاری، س. (1390). سواد اطلاعاتی دانشجویان سال آخر دوره کارشناسی دانشگاه رازی کرمانشاه. فصل‌نامه نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی، 1(1)، 95-108.
فتحی واجارگاه، ک. و آزادمنش، ن. (1385). امکان سنجی کاربرد فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات در برنامه‌ریزی درسی و آموزشی. فصل‌نامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش‌عالی، 42، 49-72.
فهیم‌نیا، ف. و منطق، ح. (1392). بررسی نقش کیفیت خدمات ارائه شده به وسیلۀ کتابخانه‌های دانشگاهی در افزایش اعتماد دانشجویان به آن (مورد مطالعه: کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران). نشریه تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، (2)47، 117-137.
کیانی، ح. (1383). شناخت عوامل باز دارنده در کسب سواد اطلاعاتی در جامعه با دیدگاهی ویژه در بین دانشگاهیان، متخصصان و محققان. مجموعه مقالات همایش آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها، مراکز اطلاع‌رسانی و موزه‌ها، مشهد: 1-2 خرداد.
کیانى خوزستانى، ح.، نیکنام، م.,  پیشوایى، ف. (1391). رفتاراطلاع‌یابىاعضایهیأتعلمىدانشگاهعلومپزشکىیزد. فصل‌نامه مطالعات ملى کتابدارى و سازماندهى اطلاعات، (23) 4،121 - 134.
کیخا، ب.، تهمتن، ا. و محمدی، م. (1389). بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی اعضا هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی زابل: 89-88. فصل‌نامه علمی پژوهشی رستمینه/ دانشگاه علوم پزشکی زابل، 3، 21-33.
محمدی، ف. و شاکری، ص. اکبری داریان، س. (1390). سنجش سواد اطلاعاتی مراجعه‌کنندگان سازمان اسناد کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران بر اساس ACRL. فصل‌نامه نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی، 1(2)، 85-96.
میرزا صیفی، ا.، رجایی‌پور، س. و جمشیدیان، ع. (1388). نقش سواد اطلاعاتی در ایجاد دانشگاه کار‌آفرین و توسعه کار آفرینی. مجموعه مقالات دومین کنفرانس ملی خلاقیت‌شناسی، تهران: 12 آبان.
میری، ا. و چشمه سهرابی، م. (1390). بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان سال آخر کارشناسی دانشگاه علم و صنعت ایران- واحد اراک در محیط دیجیتال (88-1387). فصلنامه دانش‌شناسی، علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات، 4(13)، 76-65.
منتظر، غ.، نصیری‌صالح، ف. و فتحیان، م. (1386). طراحی مدل توسعه سواد اطلاعاتی در ایران. فصل‌نامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش‌عالی، 44، 109-131.‌‌
منصوریان، ی. و نعیم‌آبادی، م. (1383). نقش وب‌سایت کتابخانه‌ها در ارتقای سواد از اطلاعاتی. مجموعه مقالات آموزش استفاده‌کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها، مراکز اطلاع‌رسانی و موزه‌ها،  مشهد: 1 خرداد.
موحد‌محمدی، ح. (1382). آموزش کشاورزی. تهران: موسسه توسعه روستایی.
نصیری، م. 1384. بررسی رفتار اطلاع‌یابی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان و تاثیر استادان بر الگو‌های اطلاع‌یابی. مجله کتابداری، 39، 43، 153-181.
نوروزی، ی.، علیپور، م. و حافظی، م. (1389). بررسی رفتار اطلاع‌یابی اعضای هیئت علمی دانشگاه اراک در استفاده از اینترنت. فصلنامه دانش شناسی( علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات)، 10، 81-91.
نوکاریزی، م. و داورپناه، م. (1385). تحلیل الگو‌های رفتار اطلاع‌یابی. کتابداری و اطلا‌ع‌رسانی، 9 ،2، 121-155.
نجفلو، پ. و یعقوبی، ج. (1393). بررسی و تبیین وضعیت دانش اطلاع‌یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی کشاورزی دانشگاه زنجان. فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 29، 24-32.
Chowdhury, S., Gibb, F. & Landoni, M. (2011). Uncertainty in information seeking and retrieval: A study in an academic environment. Information Processing and Management, 47, 157–175.
Head, A. J., & Eisenbery, M. B. (2011). How college student use the web to the conduct everyday life research. Peer- Reviewed- Journal on the Internet, 16(4). Retrieved December 16, 2013 from: www.journals.uic.edu/ojs/index.php/fm/article /view/3484/2857/.
Heidi, J., & Barker, S. (2009). How High School Students Find and Evaluate Scientific Information: A Basis for Information Literacy Skills Development. Library & Information Science Research 31(1),12-17.
Hepworth, MA. (1999). Study of Undergraduate Information Literacy and Skills: the Inclusion of Information Literacy andSkills in the Undergraduate Curriculum. Paper Presented at the 65th IFLA Council and General Conference, Bangkok: Thailand. 
Klaib, F.J. (2009). Provided information literacy instructions at private university libraries in Jordan and trends of Zarqa Private University students towards its objective achievements. The International Information & Library Review, 41, 173-183.
Krejcie, R. v. & Morgan, D.W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and psychological measurement, 30, 608.
Loo, J.L. (2013). Guided and Team-Based Learning for Chemical Information Literacy. The Journal of Academic Librarianship. 39, 252–259.
Magnuson, M.l. (2013). Web 2.0 and Information Literacy Instruction: Aligning Technology with ACRL Standards.The Journal of Academic Librarianship, 39, 244–251.
Mayer, A.K., Leichner, N., Peter, N., Guenther, A. & Krampen,G. (2013). Developing a blended learning approach to foster information literacy in German psychology education. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 93, 1259 – 1262.
Salisbury, F., & Ellis, J. (2003). Online and face-to-face: Evaluating methods for teaching information literacy skills to undergraduate Arts students. Retrieved December 16, 2013  from http://conferences.alia.org.au/online2003/papers/salisbury.html
Saunders, I. (2012). Faculty Perspectives on Information Literacy as a Student Learning Outcome. The Journal of Academic Librarianship ,4 (38), 226–236.