انگیزه کشاورزان برای شرکت در برنامه‌های آموزشی مراکز جهاد کشاورزی: مورد مطالعه استان مازندران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

2 هیات علمی دانشگاه زابل

3 دانشجوی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

در راستای توسعه و بهزیستی زندگی روستائیان و کشاورزان، نقش مراکز جهاد کشاورزی در آموزش و افزایش دانش و مهارت کشاورزان بسیار اهمیت دارد. این پژوهش با هدف بررسی انگیزه کشاورزان برای شرکت در برنامه‌های آموزشی مراکز جهاد کشاورزی در استان مازندران طراحی و اجرا شد. جامعه آماری پژوهش را کشاورزان استان مازندران تشکیل می‌دادند (336532=N)، که با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان شمار نمونه 384 تن برآورد شد و برای افزایش اطمینان این شمار به 414 تن افزایش یافت و با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای نمونه مورد بررسی انتخاب شد. این بررسی از نوع تحقیقات شبه آزمایشی می‌باشد که با استفاده از فن پیمایش داده‌ها گرد‌آوری شد. ابزار گرد‌آوری اطلاعات پرسشنامه‌ محقق ساخت بود که روائی آن توسط چند تن از متخصصان و استادان ترویج و آموزش کشاورزی مورد تایید قرار گرفت و دامنه ضریب های تتای ترتیبی (89/0 - 75/0 θ = ) نشان دهنده پایایی مناسب ابزار سنجش بود. نتایج بررسی انگیزه کشاورزان در چهار بعد نشان داد انگیزه کمال‌جویی و انگیزه زیستی دارای میانگین بالاتری نسبت به دو انگیزه رفاهی و هویتی بودند. با استفاده از تحلیل خوشه‌ای کشاورزان به سه گروه همگن تقسیم شدند و نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد اختلاف گروه‌ها در سه متغیری که برای خوشه‌بندی استفاده شدند معنی‌دار می‌باشد. بنابر نتایج آزمون رگرسیون ترتیبی در خوشه‌های مختلف، متغیرهای میزان درک مشکلات شرکت در کلاس، نگرش نسبت به مسئولان و کارشناسان مراکز جهاد کشاورزی، میزان مراجعه به این مراکز، میزان پذیرش مسئولیت در روستا و شمار اعضای خانوار در پیش‌بینی میزان انگیزه کشاورزان بیشترین سهم را داشتند و در خوشه های مختلف حدود 2/15 تا 5/83 درصد از تغییرپذیری های متغیر وابسته میزان انگیزه را پیش‌بینی می کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explanation of farmers’ motivation for attending in educational programs of Jihad Agricultural Centers: The case of Mazandaran Province

نویسنده [English]

  • Taher Azizi-Khalkheili 1
چکیده [English]

In order to rural development and farmers’ wellbeing, Jihad Agricultural Centers play an important role in educating and increasing farmers’ knowledge and information. This study was conducted to investigate farmers’ motivation for attending in educational programs of Jihad Agricultural Centers. Farmers of Mazandaran province included research population (N= 336532), using Kerejcie & Morgan Sampling Table 384 person were determined as sample size and to increase confidence they were raised to 414 farmers that were selected by multistage random sampling. This study is a semi-experimental research and the survey technique was used to gather data. Research instrument was a questionnaire whose validity was confirmed with experts and university professors. The Ordinal Theta coefficients (θ = 0.756 - 0.898) revealed the suitable reliability of measuring instrument. Investigation of farmers’ motivation in four components showed that idealistic and physiological motivations had a higher average than the pleasure and recognition motivations. Using cluster analysis farmers divided to 3 homogeneous groups and analysis of variance test showed these groups significantly differ in variables that used for clustering. Ordinal regression in these clusters revealed that recognizing the problems of attendance, attitude toward personnel of Jihad Agricultural Centers, , visiting the Jihad Agricultural Centers, taking responsibility in the village, and the number of household members had main role in predicting farmers’ motivation, also 15.2 to 83.5 percent of variation in dependent variable were predicted by these variables.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jihad Agricultural Centers
  • Farmers’ motivation
  • Extension education programs
اعتمادی، م. (1390). اثرات اجتماعی، راهبردها و درک از آینده­ی کاری در شرایط خشکسالی مورد مطالعه: باغداران انجیرستان­های استهبان. پایان نامه کارشناسی ارشد، بخش ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه شیراز.
بافورد، ج. اِ.، بدیان، آ. ج.، و لیندنر، ج. آ. (1381). مدیریت در ترویج. ترجمه محمد چیذری و رضا موحدی. همدان: انتشارات نور علم.
بیژنی، م.، ملک محمدی، ا.، و یزدانی، س. (1387). ارزشیابی اثربخشی  و بهره وری فعالیت های ترویج کشاورزی در طرح محوری گندم در شهرستان های شیراز و مرودشت استان فارس. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد 4.
بیژنی، م.، و فلاح حقیقی، ن. (1384). مقدمه ای بر تحلیل و اندازه گیری بهره وری ترویج کشاورزی. قم: نشر ابتکار دانش.
پورسینا، م.، چیذری، م.، فرج ا... حسینی، ج.، و طهماسبی، م. (1389). عوامل موثر بر میزان انگیزه جوانان روستایی برای اشتغال به حرفه کشاورزی: مطالعه موردی روستاهای شهرستان کلاردشت. فصلنامه روستا و توسعه، سال 13، شماره 3، ص 49-31.
حجازی، ی.، و سلطانی، ش. (1385). جلب مشارکت کشاورزان در تامین منابع مالی ترویج کشاورزی مطالعه موردی در شهرستان ورامین. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، شماره 72، پاییز 1385.
حیاتی، د. و کریمی‏گوغری، ح. (1393). رهیافت قلمرویی: درس‏هایی برای مقابله با فقر روستایی. دومین همایش بین‏المللی توسعه روستایی. مشهد. ایران.
رنجبر، ز. (1388). اثرات برنامه های ترویجی بر پایداری اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیک نظام های زراعی گندم آبی و دیم. پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه شیراز.
رنجبر، ز.، و کرمی، ع. (1392). برنامه‌های آموزشی – ترویجی و رابطه آن با میزان پایداری نظام‌های زراعی مورد مطالعه: گندم کاران شهرستان کرمانشاه. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 9، شماره 1، ص 1-14.
زمانی، غ. (1389). انگیزش- رفتار؛ و زیربناهای نظری. ارائه شده در درس آموزش کشاورزی پیشرفته، مقطع کارشناسی ارشد شیراز: بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز (چاپ نشده).
عزیزی خالخیلی، ط. و زمانی، غ. (1388). رهیافت مدیریت مشارکتی آبیاری: مبانی روانشناختی انگیزش و موانع موجود. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 40، شماره 1، ص 138-129.
عزیزی خالخیلی، ط. و زمانی، غ. (1389).سازه های موثر بر مشارکت کشاورزان در مدیریت آبیاری: کاربرد تحلیل مسیر. مجله علوم و صنایع کشاورزی (اقتصاد و توسعه کشاورزی)، جلد 24، شماره 1. ص 90-83.
عطائی، پ، و زمانی میاندشتی، ن. (1393). انگیزه ی کشاورزان و دامداران همکار طرح های تسریع انتقال یافته های تحقیقات کشاورزی استان فارس برای به کارگیری فناوری های پیشنهادی. فصل نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 29، ص 107-96.
کریمی‏گوغری، ح.، عباسی، م.، رضوانفر، ا. و حجازی، س.ی. (1391). ارزیابی عملکرد کارشناسان ترویج کشاورزی (مورد مطالعه: استان کرمان). چهارمین کنگره علوم ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایران. تهران. ایران.
فعلی، س.، عثمانپور، م.، و میرزایی، آ. (1392). تاثیر خدمات ترویجی بر دانش استفاده از تکنولوژی‌های حفاظت خاک به وسیله کشاورزان شهرستان مریوان. مجله پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 6، شماره 1،  ص 58-47.
مختاری حصاری، آ.، شعبانعلی فمی، ح.، اسدی، ع.، و زارعی دستگردی، ز. (1390). مشکلات کشاورزان در دسترسی به خدمات کشاورزی: مطالعه موردی بخش مرکزی شهرستان میانه. فصلنامه روستا و توسعه، سال 14، شماره 3، ص 68-51.
ملک محمدی، ا.، و حسینی نیا، غ. (1379). انگیزه های مشارکت زنان روستائی در برنامه های آموزشی و ترویجی در استان فارس. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 31، شماره 1، ص 53-39. 
نظرزاده زارع، م.، درانی، ک.، و غلامعلی لواسانی، م. (1390). بررسی موانع و مشکات دوره های آموزشی ترویج کشاورزی از دیدگاه کشاورزان شرکت کننده در دوره های ترویج شهرستان دزفول. پژوهش در برنامه ریزی درسی، سال هشتم، شماره 1 و 2، ص 13-1.
هاشمی، ف.، ملک‌محمدی، ا.، و موحد محمدی، ح. (1394). اثربخشی خدمات آموزشی ترویج در تعاونی‌های کشاورزی استان‌های تهران و البرز. فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 32، ص 69-56.
 
Alcedo, M.J.B., Nishikawa, Y., Maeda, K., & Ito, K. (2013). Implication of Farmers’ Motivation in Attending Farmer Livestock School in Their Behavioural Change in Goat Production and Management Practices. Tropical Agriculture and Development, 57 (3), 94-100.
Azizi-Khalkheili, T. and Zamani, Gh. (2009). Farmer participation in irrigation management: The case of Doroodzan Dam Irrigation Network, Iran. Agricultural Water Management, 96(5), 859-865.
Chizari, M., Lindner, J.R., and Karjoyan, S. (1999). Factors affecting involvement of voluntrees in extension education activities in Talesh Township, Iran. Journal of Agriculture Education, 40(3), 61-68.
Dolisca, F., Carter, D. R., McDaniel, J. M., Shannon, D. A., & Jolly, C. M. (2006). Factors influencing farmers’ participation in forestry management programs: A case study from Haiti. Forest Ecology and Management, 236 (2006), 324–331.
 
Everitt, B. S., Landau, S., Leese, M., & Stahl, D. (2011). Cluster analysis. 5th edition. London: John Wiley & Sons, Ltd., Publication.
Hu, R., Cai, Y. Chen, K. Z., Huang, J. (2012). Effects of inclusive public agricultural extension service: Results from a policy reform experiment in western China. China Economic Review, 23 (2012), 962–974.
Jex, S.M. (2002). Organizational psychology: A scientist-practitioner approach. New York: John Wiley & Sons.
Krejcie, R.V., & Morgan, D.W., (1970). Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607-610.
McMillion, M.B. (1981). Why people volunteer. Agriculture Education Magazin. March 1981.
Mwangi, J.G., and McCaslin, N.L. (1994). The motivation of Kenya's Rift Valley extension agents. Journal of Agricultural Education, 35(3), 35-43.
Rousan, L. M. (2007). Factor influencing adoption of improved farm practices among women farmers in Northern Jourdan. American Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences, 2(3), 220-226.
Srisopaporn , S., Jourdain, D., Perret, S. R., & Shivakoti, G. (2015). Adoption and continued participation in a public Good Agricultural Practices program: The case of rice farmers in the Central Plains of Thailand. Technological Forecasting & Social Change, 96 (2015) 242–253.
Togbe,  C.E., Zannoua, E.T., Vodouhea, S.D., Haagsmab, R., Gbehounouc, G., Kossoua, D.K., and  Huisd,  A. V. (2012). Technical and institutional constraints of a cotton pest management strategy in Benin. NJAS - Wageningen Journal of Life Sciences, 60– 63 (4), 67– 78.
Word Bank. (2008), “world development report: Agriculture for Development,” Washington, DC.