اثر هوش هیجانی، هوش معنوی و سلامت روان برکاهش فرسودگی تحصیلی و افزایش عملکرد تحصیلی دانشجویان کشاورزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران.

2 دانشجوی دکتری، بخش ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

کاهش فرسودگی تحصیلی و افزایش عملکرد تحصیلی دانشجویان همیشه به عنوان یکی از مشکلات نظام‏های آموزش عالی بوده است. از این روی، شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف اصلی این پژوهش تحلیل تأثیر متغیرهای هوش هیجانی، هوش معنوی و سلامت روان بر فرسودگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانشجویان کشاورزی بود. این پژوهش، از نوع پژوهش‏های کاربردی است که با استفاده از روش میدانی انجام گرفت. جامعه‎ی آماری همه‏ی دانشجویان دانشکده‎های کشاورزی دانشگاه‏های دولتی در سال تحصیلی 97ـ96 بودند (236973=N). حجم نمونه بنا بر جدول کریجسی و مورگان، 386 تن برآورد شد. برای نمونه‎گیری از روش نمونه‎گیری تصادفی طبقه‎ای با انتساب متناسب استفاده شد. ابزار انداره‌گیری پرسشنامه‏ بسته‏پاسخ بود که روایی آن با استفاده از نظرسنجی از متخصصان تأیید شد. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از ضریب تتای ترتیبی محاسبه شد (89/0-74/0=θ) و اعتماد پرسشنامه را برای انجام پژوهش قابل قبول نشان داد. یافته‏های تحلیل مسیر نشان دادند که متغیرهای مستقل توانستند، 3/69 درصد از تغییرهای واریانس عملکرد تحصیلی، 3/42 درصد از تغییرهای واریانس فرسودگی تحصیلی و 3/30 درصد از تغییرهای واریانس سلامت روان را پیش‎بینی کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of Emotional Intelligence, Spiritual Intelligence, and Mental Health to Reduce Academic Burnout and to Boost Academic Performance of Agricultural Students

نویسندگان [English]

  • Hamid Karimi 1
  • raha zarei 2
  • Naser Valizadeh 2
1 Assistant Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Zabol, Iran.
2 Ph. D. Student, Department of Agricultural Extension and Education, School of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

Eliminating academic burnout and increasing academic performance have always been one of the most critical challenges of higher education systems. From this perspective, identification and analysis of factors affecting them are of great importance. The main aim of this research was to analyze the effects of emotional intelligence, spiritual intelligence, and mental health to reduce academic burnout and to boost performance of agricultural Students. Present study is an applied research which was implemented using field survey. The statistical population was agricultural students of Iran public universities in 2018 (N=236973). 386 students were selected as a sample through stratified random sampling method. Research tool was a closed-ended questionnaire which its validity confirmed by a panel of experts. Ordinal theta coefficients demonstrated an acceptable reliability for the research tool (θ=0.74-0.89). The findings of path analysis revealed that independent variables predicted 69.3, 42.3 and 30.3 percent of variations in academic performance, academic burnout and mental health, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic performance
  • Academic burnout
  • Mental health
  • Emotional intelligence
  • Spiritual intelligence
اسدپاسکی، م.، اکبری، ب.، و همت‏پور، م. (1395). رابطه هوش معنوی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان. کنفرانس بین‏المللی نوآوری و تحقیق در علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اجتماعی. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی- انجمن علمی ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه.
اسلامی، ا.، عباسی، ع.، و بیژنی، م. (1395). سازوکارهای توسعه‎ی مهارت‎های تفکر انتقادی دانشجویان در نظام آموزش عالی. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 12 (2)، 196ـ183.
اکبرپور‏زنگلانی، م.، خدایاری‏شوطی، س.، و ملک‏زاده، ا. (1395). بررسی رابطه بین سلامت روانی و انگیزش پیشرفت در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز. مجله راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، 3 (2)، 24-14.
تمنائی‏فر، م.، و منصوری‏نیک، ا. (1393). ارتباط ویژگی‏های شخصیتی، حمایت اجتماعی و رضایت از زندگی با عملکرد تحصیلی دانشجویان. فصل‌نامه پژوهش و برنامه‏ریزی در آموزش عالی، 71، 166-149.
ثمری، ع.، طهماسبی، ف. (1386). ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪ ﻫﻮش ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ و داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ در دانشجویان. فصل‌نامه اصول بهداشت روانی، 9 (35 و 36)، 128- 121.
جعفری‏ندوشن، ع.، زارع، ح.، حسینی‏هنزایی، ا.، پورصالحی‏نویده، م.، و زینی، م. (1394). بررسی و مقایسه سلامت روان و سازگاری و تنظیم هیجان شناختی زنان مطلقه با زنان متأهل شهرستان یزد. فصل‌نامه زن و جامعه، 6 (22)، 16-1.
حسن‏طهرانی، ط.، کرمی‏کبیر، ن.، چراغی، ف.، بکائیان، م.، و یعقوبی، ی. (1391). ﺑﺮرﺳﻲ ارﺗﺒﺎط ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺳﻼﻣﺖ روان و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ در داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭘﺮﺳﺘﺎری داﻧﺸﻜﺪه ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر. ﻣﺠﻠﻪ‏ی ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎری و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ همدان، 20 (3)، 42-35.
حسین‏مردی، ع. ا.، و حسین‏مردی، ز. (1394). پیش‏بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس هوش هیجانی و انگیزش پیشرفت در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن. مجله پژوهان، 13 (3)، 7-1.
خزاعی، ط.، توکلی، م.، جابری‏درمیان، م.، و یعقوبی‏پور، م. (1394). فرسودگی تحصیلی و ارتباط آن با سلامت روان در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. دوفصلنامه آموزش پزشکی مرکز مطالعات و توسعه آموزش دانشگاه علوم پزشکی بابل، 3 (2)، 51-46.
رجایی، علی. (1391). هوش معنوی: دیدگاه‏ها و چالش‏ها. پژوهش‏نامه تربیتی، 15، 1-19.
رضایی، ط.، بیانی، ع. ا. و شریعت‏نیا، ک. (1394). پیش‏بینی سلامت روان بر اساس متغیرهای عزت‏نفس، رضایت از زندگی و امید در دانشجویان دانشگاه شاهرود. فصل‌نامه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت، 3 (3)، 252-242.
زارعی، ج.، عزیزی، ا.، و کاظمی، ا. (1393). ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ اداﻣﻪی در ﺗﺤﺼﻴﻞ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻘﻄﻊ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﻨﺪی شاپور اﻫﻮاز. مجله توسعه آموزش در علوم پزشکی، 7 (15)، 59-49.
زمانی‏پور، ا. (1386). آموزش کشاورزی در ایران: آغازی اشتباه و انجامی بی سرانجام. فصل‌نامه علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 3 (1)، 159-143.
زندوانیان‏نایینی، ا.، رحیمی، م.، و پورطاهری، ف. (1393). ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪ روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﯾﺎدﮔﯿﺮی با عملکرد تحصیلی کیفی و کمی دانشجویان. مجله پژوهش در یادگیری آموزشگاهی، 1 (4)، 41-29.
زهراکار، ک. (1386). ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ‏ﻫﺎی ﻫﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ. مجله روان‌شناسی کاربردی، 2 (5)، 98-89.
شریفی‏فرد، ف.، آسایش، ح.، نوروزی، ک.، حسینی، م.، و طاهری‏خرامه، ز. (1394). ارتباط انگیزه و فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان پرستاری و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی قم. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 9 (12)، 78-72.
شریفی، ن.، گنجی، ح.، هاشمیان، ک.، و نجفی‏زند، ج. (1390). مقایسه سهم هوش شناختی، خلاقیت و هوش هیجانی در پیش‏بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان در سطوح مختلف تحصیلی. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺎزه‏ﻫﺎی رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ/ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ، 2 (6)، 29- 17.
شهبازی‏راد، ا.، و کرمی، ج. (1392). رابطه‏ فراشناخت و هوش معنوی با عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه رازی کرمانشاه. نامه آموزش عالی، 6 (22)، 137-129.
صادقی، ح.، عابدینی، ز.، و نوروزی، م. (1392). ﺑﺮرﺳﻲ ارﺗﺒﺎط ﺳﻼﻣﺖ روان و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن علوم پزشکی قم، سال 1390. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 7 (2)، 22-17.
عابدینی، ی.، و برات‏دستجردی، ن. (1393). رابطه دینداری و هوش معنوی و تأثیر آن‌ها بر عملکرد تحصیلی دانشجویان. رویکردهای نوین آموزشی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان، 9 (1)، 52-37.
عاشوری، ج.، آزادمرد، ش.، جلیل‏آبکنار، س.، و معینی‏کیا، م. (1392). الگوی پیش‏بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس راهبردهای شناختی و فراشناختی، جهت‏گیری هدف‏های پیشرفت و هوش معنوی در درس زیست‏شناسی. مجله روان‌شناسی مدرسه، 2 (4)، 136-118.
فراهنگ‏پور، ف.، خدیوی، ا.، و ادیب، ی. (1389). رابطه هوش معنوی و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانش‏آموزان در سال تحصیلی 90-89. زن و مطالعات خانواده، 3 (9)، 119-97.
فرح‏بخش، س.، غلامرضایی، س.، و نیک‏پی، ا. (1386). ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﻬﺪاﺷت رواﻧﯽ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ تحصیلی. فصل‌نامه اصول بهداشت روانی، 8 (33 و 34)، 66-61.
فرهنگی، ع.، فتاحی، م.، واثق، ب.، و نرگسیان، ع. (1388). هوش پیش‏بینی‌کننده رهبری تحول‏آفرین: بررسی روابط میان هوش معنوی، هوش عاطفی و رهبری تحول‏آفرین. فصل‌نامه علوم مدیریت ایران، 4 (15)، 57-31.
قدم‏پور، ع.، فرهادی، ع.، و نقی‏بیرانوند، ف. (1395). ﺗﻌﻴﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺑﺎ اﺷﺘﻴﺎق و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ در داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻟﺮﺳﺘﺎن. مجله پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 8 (2)، 68-60.
مسعودی، ا.، و محمدی، م. (1385). بررسی اثر محل سکونت و جنسیت بر ادراکات و عملکرد تحصیلی دانشجویان مهندسی و علوم پایه دانشگاه شیراز. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 49، 200-185.
معرفت، د.، فرید‏فتحی، ا.، مجدانی، ص.، و فرید‏فتحی، م. (1390). رابطه هوش هیجانی با فرسودگی تحصیلی در دانشجویان کارشناسی تربیت بدنی دانشگاه تبریز. ششمین همایش ملی دانشجویان تربیت بدنی و علوم ورزشی ایران، تهران، پژوهشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.
معلمی، ص.، رقیبی، م.، و سالاری‏درگی، ز. (1389). ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻫﻮش ﻣﻌﻨﻮی و ﺳﻼﻣﺖ روان در اﻓﺮاد ﻣﻌﺘﺎد و ﻏﻴﺮ ﻣﻌﺘﺎد. مجله علوم پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، 18 (3)، 242-235.
میرکمالی، م.، خباره، ک.، مزاری، ا.، و فرهادی‏امجد، ف. (1394). نقش سلامت روان بر عملکرد تحصیلی دانشجویان، با میانجی‏گری انگیزش پیشرفت تحصیلی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 16 (2)، 109-101.
میکائیلی، ن.، افروز، غ.، و قلی‏زاده، ل. (1391). ارﺗﺒﺎط ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺧﻮدﭘﻨﺪاره و ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد داﻧﺶ آﻣﻮزان دﺧﺘﺮ. مجله روان‌شناسی مدرسه، 1 (4)، 103- 90.
نامدار‏ارشتناب، ح.، ابراهیمی، ح.، صاحبی‏حق، م.، و ارشدی‏بستان‏آباد، م. (1392). سلامت روان و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 13 (2)، 152-146.
نصراله‏پور، خ. (1386). تأثیر هوش عاطفی و گفتگوی با خود بر راهبردهای مقابله با استرس دانشجویان دانشگاه شیراز. پایان‏نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه شیراز، ص 35.
نمازی، ا.، علیزاده، ش.، کوچک‏زاده‏طالمی، س. (1394). ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ، ﻫﻮش ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ در داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﻣﺎﻣﺎﯾﯽ. مجله بالینی پرستاری و مامایی، 4 (2)، 28-20.
همایی، ر.، حیدری، ع.، بختیارپور، س.، و برنا، م. (1388). رابطه انگیزه پیشرفت، هوش شناختی، هوش هیجانی، سوابق تحصیلی و متغیرهای جمعیت شناختی با عملکرد تحصیلی دانشجویان. فصل‌نامه یافته‏های نو در روان‌شناسی، 4 (12)، 63-49.
هوشمندان‏مقدم‏فرد، ز.، شمس، ع.، و اخبار، ا. (1395). تأثیر انگیزه کامیابی، هوش هیجانی و خلاقیت بر پیشرفت تحصیلی هنرجویان هنرستان‏های کشاورزی استان زنجان. فصل‌نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 39، 53- 41.
یگانه، ط.، سلطانی‏شال، ر.، کافی، م.، و حسین‏خان‏زاده، ع. (1392). ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻫﻮش ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻣﺎن و ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 12 (3)، 232-219.
یوسفی، ف.، زارعی، ا.، حبیبی، س.، و شیخ‏احمدی، ش. (1393). بررسی مقایسه میزان ضریب هوشی دانشجویان رشته‏های مختلف دانشگاه علوم پزشکی کردستان و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی آنان. مجله روان‌شناسی و روان پزشکی شناخت، 1 (1)، 9-1.
 
Animasahun, A. R. (2010). Intelligent quotient, emotional intelligence and spiritual intelligence as correlates of prison adjustment among inmates in Nigeria prisons. Journal of Social Sciences, 22 (2), 121-128.
Austin, E. J., Saklofske, D. H., & Egan, V. (2005). Personality, well-being and health correlates of trait emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 38 (7), 547-558.
Bar-On, R. (2005). The impact of emotional intelligence on subjective. Perspectives in Education, 23 (2), 45 -49.
Brakett, M. A., Mayer, J. D., & Warner, R. M. (2004). Emotional intelligence and its relation to everyday behavior. Personality and Individual Differences, 36 (6), 1387-1402.
Chang, E., Eddins-Folensbee, F., & Coverdale, J. (2012). Survey of the prevalence of burnout, stress, depression, and the use of supports by medical students at one school (Review). Academic Psychiatry, 36, 177-182.
Ciarrochi, J. P., Deans, F., & Anderson, S. (2000). Emotional intelligence moderates the relationship between stress and mental health. Journal of personality and individual differences, 32, 197-209.
Emmons, R. A. (2000). Is spirituality intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern. International Journal for the Psychology of Religion, 10 (1), 3-26.
Garnefski, N., & Kraaij, V. (2006). Relationships between cognitive emotion regulation strategies and depressive symptoms: a comparative study of five specific samples. Personality and individual Differences, 40 (8), 1659-1669.
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610.
Kutsal. D., & Bilge. F. (2012). A study on the burnout and social support levels of high school students. Egitim ve Bilim, 37 (164), 283-297.
Liff, S. (2003). Social and emotional intelligence. Journal of Developmental Education, 26, 28-35.
Mayer, J. D., & Salovey, P. (1995). Emotional intelligence and the construction and regulation of feelings. Applied and Preventive Psychology, 4 (3), 197-208.
Salanova, M., Schaufeli, W., Martinez, I., & Breso, E. (2010). How obstacles and facilitators predict academic performance: the mediating role of study burnout and engagement. Anxiety Stress Coping, 23 (1), 53-70.
Salmela, K., Savolainen, H., & Holopainen, L. (2008). Depressive symptoms and school burnout during adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 38 (10), 1316-27.
Vander-Schee, B. A. (2007). College student retention: Formula for student success. Journal of college student development, 48 (3), 360-362.
Vaughan, F. (2002). What is spiritual Intelligence? Journal of Humanistic Psychology, 42 (2), 16-33.
Woitaszewski, S. A. (2004). Emotional Intelligence and Social Reticence of post-Graduate Female Student. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 34 (1), 93-100.