مدل عامل‌های آموزشی و ترویجی مؤثر بر مدیریت پایدار آب کشاورزی از دیدگاه متخصصان آب استان همدان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان.

2 دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا، همدان.

چکیده

هدف این پژوهش علی-رابطه‌ای تعیین نقش عاملهای آموزشی و ترویجی در تبیین مدیریت پایدار آب کشاورزی در استان همدان است که به لحاظ هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده‌ها میدانی می‌باشد. جامعه آماری تحقیق را ۱۳۰ نفر از کارشناسان و استادان حوزه آب در بخش کشاورزی استان تشکیل می‌دهند. برای تعیین حجم نمونه از جدول مورگان استفاده شد و تعداد 97 نفر به شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند. در بخش توصیفی برای رتبه‌بندی عاملهای آموزشی و ترویجی از روشهای تصمیم‌گیری چندشاخصه TOPSIS و SAW و در بخش استنباطی برای تعیین سهم متغیرهای پیش‌بین (عاملهای آموزشی ترویجی و نگرش) در تبیین واریانس متغیر ملاک (مدیریت پایدار آب کشاورزی) از مدل‌یابی معادله های ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزیی (PLS) بهره گرفته شد. نتایج مدل‌یابی نشان داد که 19 درصد از واریانس مدیریت پایدار آب کشاورزی توسط عاملهای آموزشی و ترویجی و نگرش تبیین می‌شود. از میان عاملهای آموزشی و ترویجی، «رسانه‌های جمعی»‌ با ضریب تاثیر 255/0 بیشترین تاثیر را بر مدیریت پایدار آب کشاورزی داشته و دارای اولویت بالاتری می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Model of Extension Education Factors Affecting Agricultural Water Sustainable Management (AWSM) from the View of Water Experts in Hamadan Province, Iran

نویسندگان [English]

  • leila zolikhaei sayyar 1
  • karim naderi mahdeei 2
  • reza movahedi 2
1 Ph. D Student on Agricultural Development, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Agriculture Extension and Education, BU-Ali Sina University, Hamedan, Iran.
چکیده [English]

The main aim of this correlation-casual study was to analysis the effects of extension education factors on agricultural water sustainable management (AWSM) in Hamedan province. The study was an applied research in terms of goal and it has used a surveying method in terms of data gathering. The study's population were all agricultural water experts, faculty members, as well as researchers enrolled in Agricultural Research Center of Hamedan province (N=130). A researcher made questionnaire was used for collecting data. In this phase, 97 samples were selected according to Morgan's table in order to complete the data. In description part for ranking the extension education factors both TOPSIS and SAW were used as well as in analytical part A structural equation modeling (SEM) methodology by PLS software was used to determine the proportion of the independent variables (extension education factors, attitude) in predicting the dependent variable (AWSM). The results showed that 19 percent of the dependent variable (AWSM) variance could be determined by the variables extension education factors and attitude. Among the extension education factors, the mass media factor was shown as the highest and the most important with a 0.255 coefficient.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water Sustainable Management
  • Agriculture Sector
  • Extension Education
  • Hamedan Province

مراجع

امیرخانی، س.، چیذری، م. و حسینی، م. (1389). عوامل آموزشی-ترویجی مؤثر بر انتقال و افزایش دانش فنی گندم کاران شهرستان ورامین در زمینه مدیریت آب کشاورزی. فصل‌نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 15: 68-57.
باغستانی، ع. ا.، مهرابی بشرآبادی، ح.، زارع مهرجردی، م. ر. و شرافتمند، ح. (1389). کاربرد مفهوم آب مجازی در مدیریت منابع آب ایران. تحقیقات منابع آب ایران، 6 (1): 38-28.
بلالی، ح.، سعدی، ح. و وحدت ادب، ر. (1395). عامل‌های اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر پذیرش فناوری آبیاری تحت فشار در گندم زارهای شهرستان همدان. فصل‌نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 37: 96-85.
جایدری، ر. س.، ملک محمدی، ا.، حسینی، م. (1390). بررسی راهکارهای آموزشی-ترویجی مدیریت مصرف بهینه آب برای مقابله با خشک‌سالی در بین گندم کاران استان ایلام. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 4 (4): 12-1.
دهقان، ح. و پوررضا کریم سرا، ن. (1395). عوامل مؤثر بر سرانه مصرف آب خانواده‌های تهرانی. فصل‌نامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، 5 (19): 268-245.
رحیمیان، م. (1395). عوامل اثرگذار بر مدیریت پایدار منابع آب در بین گندم کاران آبی شهرستان کوهدشت. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 12 (2): 247-233.
رمضانی، م. ح. (1391). بررسی راهبردی آموزش محیط زیست در ایران: ضرورت‌ها و تنگناها. فصل‌نامه راهبرد، 21 (65): 257-233.
زارع، ع. و زلالی، ن. (1394). نیاز آموزشی مدیریت بهینه آبیاری در بین کشاورزان رامشیر. فصل‌نامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 33: 96-84.
عمانی، ا. ر. (1389). بررسی عوامل مؤثر در مدیریت پایدار منابع آب زراعی در بخش شمالی حوزه آبخیز مدرس، استان خوزستان. مجله پژوهش‌های آبخیزداری، 88: 34-27.
گودرزی، س.، شعبانعلی فمی، ح.، موحدمحمدی، ح. و جلال زاده، م. (1390). بررسی عوامل فردی و حرفه‌ای تأثیرگذار بر ادراک کشاورزان شهرستان کرج نسبت به مشکلات مدیریت آب کشاورزی. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، 32، (2): 62-55.
مرتضی نژاد، م.، یعقوبی، ج.، ستوده نیا، ع.، و داغستانی، م. (1391). راهکارهای بهینه‌سازی مدیریت منابع آب در شبکه آبیاری از دیدگاه آب-بران (مطالعه موردی: شبکه آبیاری دشت قزوین). مجله مهندسی منابع آب، سال 5: 77-69.
مظفری، م. ح. (1394). تعیین برنامه سیاستی مناسب برای حفاظت از منابع آب در دشت قزوین. نشریه حفاظت منابع آب و خاک، 5 (2): 45-29.
معاونت برنامه‌ریزی استانداری همدان (1390). مطالعات برنامه آمایش استان همدان. معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه بوعلی سینا، دفتر برنامه‌ریزی و بودجه.
نوروزی، ح. و نجات، س. (1395). مدل‌سازی معادلات ساختاری به زبان ساده Warp PLS و LISREL، تهران: نشر فوژان.
نوری، ه.، جمشیدی، ع.، جمشیدی، م.، هدایتی مقدم، ز. و فتحی، ع. (1392). تحلیل عوامل فرهنگی اجتماعی مؤثر بر نگرش کشاورزان درباره مدیریت آب زراعی مطالعه موردی شهرستان شیروان و چرداول. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 44 (4): 655-645.
 
Alufah, S., Chris, A. S. and Joy, A. O. (2012). Analysis of Factors Influencing Adoption of Soil and Water Conservation Technologies in Ngaciuma Sub Catchment, Kenya. African Journal of Basic & Applied Sciences, 4 (5): 172-185.
Azhoni, A., Holman, I. & Jude, S. (2017). Adapting water management to climate change: Institutional involvement, inter- institutional networks and barriers in India. Global Environmental Change, 44: 144-157.
Bakker, K. (2012). Water Security: Research Challenges and Opportunities. Science, 337 (6097): 914-915.
Boelense, D., Greek, E., and Ladisa, G. (2008). Water resources in the arid realm. London & New York: Rutledge, pp. 32-35.
Bruin, A. D., Pateman, R., Barron, J., Balima, M., Ouedraogo, I., Dapola, E., Fosu, M., Annor, F., Magombeyi, M., Onema, J. M. (2015). Setting up agricultural water management interventions– learning from successful case studies in the Volta and Limpopo river basins. Water resources and rural development, 6: 12-23.
Desalegn, Ch. E., Babel, M. S., Das Gupta, A. and Seleshi, B. A. (2006). Farmers' Perception of Water Management under Drought Conditions in the Upper Awash Basin, Ethiopia. International Journal of Water Resources Development, 22 (4): 569-602.
Dong, C., Huang, G., Tan, Q., and Cai, Y. (2014). Coupled planning of water resources and agricultural land use based on an inexact-stochastic programming model. Front. Earth Sci. 8 (1): 70–80.
Fyles, H. and Madramootoo, C. H. (2016). Water Management. Emerging Technologies for Promoting Food Security. http://dx. doi. org/10. 1016/B978-1-78242-335-5. 00006-8.
Gebremeskel, G., Gebremicael, T. G., Hagos, H., Gebremedhin, T. & Kifle, M. (2017). Farmers' perception towards the challenges and determinant factors in the adoption of drip irrigation in the semi-arid areas of Tigray, Ethiopia. Sustainable WaterResources Management, 1-11.
Haro, D., Solera, A., Paredes-Arquiola, J., and Andreu, A. (2014). Methodology for drought Risk assessment in with-year regulated reservoir systems. Application to the Orbigo River System (Spain). Water Resource. Manage 28: 3801–3814. http:// dx. doi. org/10. 1007/s11269-014-0710-3.
Kotir, J. H., Smith, C., Brown, G., Marshall, N. and Johnstone, R. (2016). A system dynamics simulation model for sustainable water resources management and agricultural development in the Volta River Basin, Ghana. Science of the Total Environment, 573: 444–457.
Kpadonou, R. A., Owiyo, T., Barbier, B., Denton, F., Rutabingwa, F. & Kimea, A. (2017). Advancing climate-smart-agriculture in developing drylands: joint analysis of the adoption of multiple on-farm soil and water conservation technologies in West Africa Sahel. Land Use Policy, 61: 196-207.
Kuruppu, N. & Liverman, D. (2011). Mental Preperation for climate adaptation: The role of cognition and culture in enhancing adaptive capacity of water management in Kiribati. Global Environmental Change, 21 (2): 657-669.
Liu, J., Liu, Q., and Yang, H. (2016). Assessing water scarcity by simultaneously considering environmental flow requirements, water quantity, and water quality. Ecological Indicators, 60: 434–441.
Mango, N., Makate, C., Tamene, L., Mponela, P. & Ndengu, G. (2017). Awarness and adoption of land, soil and water conservation practices in the Chinyanja Triangle, Southern Africa. International Soil and Water Conservation Research, 5 (2): 122-129.
Namara, R. E., Hanjra, M. A., Castillo, G. E., Munk Ravnborg, H., Smith, L. and Van Koppen, B. (2010). Agricultural water management and poverty linkages. Agricultural water management. 97 (4): 520-527.
Sun, S. H., Wang, Y., Liu, J., Cai, H., Wu, P., Geng, Q. & Xu, L. (2016). Sustainability assessment of regional water resources under the DPSIR framework. Journal of Hydrology, 53: 140–148.
Yu, X., Geng, Y., Heck, P. Xue, B. (2015). A Review of China’s Rural Water Management. Sustainability, 7: 5773-5792.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار